Blokzincir (Blockchain) teknolojisi, kripto paraların bir yatırım ve ödeme şekli olarak yaygınlaşmasıyla birlikte insanların gündeminde yer tutmaya başladı. Akıllı sözleşmelerin yanı sıra matematiksel algoritmaların da gücünü arkasına alan blokzincirin, otonom şirketler ve nesnelerin interneti gibi pek çok alanda büyük bir potansiyele sahip olduğu söyleniyor.

Peki, bir kripto para teknolojisinin çok ötesinde; finans, sağlık, bankacılık, eğitim, otomotiv, savunma, siber güvenlik, tedarik zinciri gibi geniş bir yelpazede köklü değişlikler yapma potansiyeline sahip olan blokzincir teknolojisi nedir, askeri teknolojiyi nasıl etkileyecek?

Adından da anlaşılacağı üzere blokzincir; her biri içerisinde sayısal bilgi bulunan blokların oluşturduğu zincirdir. İlk olarak 1991 yılında sayısal belgelere zaman damgası vurarak belgelerin tarihlerinde değişiklik yapılmasının engellenmesi için geliştirildi. Projede amaçlanan noter gibi bir onay mekanizmasına ihtiyaç duyulmadan bir sayısal belgenin tarihinin değiştirilemeyecek şekilde oluşturulmasıydı. 2009 yılına kadar kendi için çok fazla uygulama alanı bulamayan blokzincir teknolojisi, 2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından geliştirilen sayısal kriptolama sistemi kullanılarak ilk kripto para BİTCOIN’un üretilmesi ile teknolojisi kulislerin değişmez gündem konusu oldu.

En genel tanımıyla blokzincir; merkezi bir otoritenin onay veya kontrolüne ihtiyaç duyulmadan, merkezi olmayan-dağınık bir ağ ortamında kimliklendirme ve yetkilendirme gibi güvene dayalı işlemler ile veri paylaşımını mümkün kılan teknoloji protokolü olarak tanımlanabilir. Blokzincir ağı tüm işlemlerin veya sayısal verilerin tutulduğu bir kayıt defteri olarak tasarlanmıştır. Veri bir defa blokzincire kayıt edildikten sonra değiştirilmesi çok zordur. Peki, bu nasıl sağlanıyor?

Merkezi sistemlerin aksine bu ağda bilgiler dağınık bir şekilde ağı oluşturan her bir blokta ayrı ayrı tutuluyor. Her bloğun kendisine ait parmak izi vazifesi gören bir hash değeri var. Hash; bloğu ve içeriğini tanımlamayan ve aynısı üretilemeyen bir değerdir. Bir blok oluşturulduğunda hash değeri hesaplanıyor ve bloğun içerisinde saklanan veride yapılacak en ufak bir değişiklik hash değerinin değişmesine neden oluyor. Her bir blok kendisine ve bir önceki bloğa ait hash değerini taşıdığı için, zincir içerisinde verinin değiştirilmesi ve taklit edilmesi çok zor.

Blokzincirin öne çıkan özellikleri neler?

Blokzincir teknolojisinin üç özelliği ön plana çıkıyor. Bunlar: Her verinin bir kopyasının ağda bulunan binlerce düğümde tutulmasını sağlayan dağıtık mimari. Ağda yapılan bütün işlemleri takip etmemize imkân veren saydamlık. Blokzincire üretilen verilerin üzerinde işlem yapılmasını engelleyen değiştirilmezlik. Bu özellikleriyle blokzincir yeni internet yapısının bel kemiği olmaya aday bir teknoloji.

Sunduğu avantajlar nedeni ile, Blokzincir teknolojisi, siber savunma, veri bütünlüğü, tedarik zinciri ve güvenli muhabere gibi askeri alanlar kullanılmaya başladı. 2007 yılında büyük çaplı siber saldırıya maruz kalan Estonya, sistemlerinin güvenliğini sağlamak için 2012 yılından itibaren Blokzincir teknolojisine dayalı güvenli dijital teknolojilere yatırım yapıyor.

Askeri teknolojide hangi alanlarda kullanılabilir?

Blokzincir teknolojisinin askeri alanda ilk kullanabileceği yerlerin başında gizli ve kritik bilgilerin depolanması ve korunması geliyor. Daha önce Çinli bilgisayar korsanları tarafından F-35 uçaklarına ait verilerin çalındığı iddia edilmişti. Blokzincir kritik ve gizli verilerin dağınık ve kriptolu bir şekilde saklanmasına imkân verdiği için, merkezi sistemlerde olduğu gibi bilgisayar korsanlarının belli noktalara saldırarak tüm verilerin çalınma riskini düşürüyor.

Bir askeri harekatın başarısı harekât alanında komuta merkezleri ile birlik ve unsurlar arasında yapılacak haberleşmenin doğruluğuna ve gizliliğine bağlıdır. Haberleşme sistemine sızılarak verilerin ele geçirilmesi veya aldatma amaçlı mesajlarının gönderilmesinin önüne geçilmesi haberleşmesinin ve bilgi aktarımının blokzincir üzerinden yapılması ile mümkün olabilir.

Ağ merkezli harp konseptine göre orduların dizayn edildiği günümüz koşullarında, elektronik karıştırma sistemlerinin etkin olarak kullanıldığı durumlarda işlevselliğini kaybedecek elektromanyetik spektrumun yerine kullanılacak uydu haberleşmesi, sualtı kabloları ve kritik taktik data link sistemlerinin güvenlikleri blokzincir teknolojisi ile artırılabilir. İnsansız Hava Araçları bu teknoloji ile daha etkin ve güvenli bir şekilde kullanılabilir.

Blokzincir teknolojisinin kullanılabileceği bir diğer alan ise entegre hava savunma sistemleridir. Bu sistemlerin yanlış temas üretilerek yanıltılması veya aldatılmasının önüne geçilmesi blokzincir teknolojisi ile mümkündür. Ayrıca, blokzincir ağında tanımlanan akıllı sözleşmeler ile hangi hava temaslarına, ne zaman, hangi koşullar altında, ne şekilde angaje olunacağı tanımlanabilir. Bu sayede insan müdahalesi olmadan sistem en kısa sürede en doğru şekilde savunma yapabilir.

Blokzincir teknolojisi savunma sanayi sektörlerinin işleyişinde kritik bir fonksiyona sahip olan küresel tedarik zincirinin etkinliğini arttırma konusunda da önemli fırsatlar sunuyor. Ödeme süreçleri, ödeneklerin doğrulanması, hileli siparişlerin önlenmesi, sahte para dolaşımının kısıtlanması ve tarafların sorumluluklarının arttırılması gibi alanlarda bilgi takibi blokzincir ile daha kolay yapılabilecek. ABD Savunma Bakanlığına göre, blokzincir doğal afetler sonrası görevlendirilen askeri birliklerin lojistik faaliyetlerini önemli ölçüde kolaylaştıracak.

Blokzincirin zayıf noktaları neler?

Blokzincir olumlu yanları ile beraber bazı zafiyetleri de bünyesinde taşıyor. Veri güvenliğini muhafaza etmek için kompleks algoritmalar kullanan Blokzincir, hesaplama sistemlerinde daha fazla enerji kullanıyor. Piyasa değeri yaklaşık 170 milyar dolar olan Bitcoin’e ait ağ yapısı 2017 yılında toplam 159 ülkenin tükettiği enerji kadar enerji harcadı. Sistem kompleks ve kriptolu yapısından dolayı diğer ağ yapılarına göre daha yavaş çalışıyor. Bu teknolojinin geniş çapta kullanılmasının önünde ekonomik olarak ölçeklendirilmesi, daha az enerji harcayacak hale getirilmesi gibi birtakım engeller bulunuyor.

ABD, Rusya, Çin, Kanada ve Estonya başta olmak üzere birçok ülke yoğun bir şekilde Blokzincir teknolojisine yatırım yapıyor. Sahip olduğu tüm avantajlarına rağmen, Blokzincir teknolojisi, mevcut durumu itibariyle, her sorunu çözebilecek bir sihirli değnek değildir. Bununla birlikte, bünyesindeki zafiyetlerin giderilmesi halinde, Blokzincir teknolojisi, yapay zekâ ve nesnelerin interneti ile birlikte askeri teknoloji ve savaş anlayışında radikal değişiklere yaşanmasını sağlayabilecek bir potansiyele sahip olduğu söylenebilir.

Yazar, Mehmet Cem Demirci - Deniz güvenliği uzmanı