GELENEKSEL PARA KRİPTOYA KARŞI

Merkez Bankası’nın kripto parayla ödemeyi yasaklayan düzenlemesi piyasalarda 2 nedenden dolayı yankı yarattı. İlki düzenlemenin yatırımcıları ve finans dünyasını nasıl etkileyeceğinden, ikincisi de direkt ‘yasak’ kelimesinin kullanılmasından kaynaklanıyor. Detayları BITTRT Araştırma Müdürü Helin Çelik ile konuştum.

Soru: Düzenleme ne içeriyor, hangi işlemleri yasaklıyor?

Cevap: Üst segment ev ve araba satışları için kripto paralar kullanılmaya başlanmış ve hatta bu esnafa da yansımış; Kahramanmaraş’ta bitcoin ile bazlama, İstanbul’da döner satan esnaf gündeme gelmişti. Artık 30 Nisan’dan itibaren kripto para ile hiçbir şey satın alamayacak, satamayacaksınız. Yönetmelik kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı kullanımını yasaklıyor. Amaç, fiyat-para birimine olan rekabeti azaltmak. Şöyle ki; biz ödemeleri TL yani fiyat-para üzerinden yapıyoruz. Kripto para ise TL ile rekabet demek. Yani bu TL’yi korumaya yönelik bir davranış. Ayrıca, bankalar ve PTT hariç, elektronik para ve ödeme şirketleri bundan böyle kripto varlıklara ilişkin alım-satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemeyecek. Bazı e-para kuruluşlarını kapatacaklar. Yönetmelik Paribu, Papara gibi kripto para borsalarını ve bankaları ise kapsamıyor.

Soru: Peki, yönetmelik kripto varlık platformlarında yatırım yapılmasını yasaklıyor mu?

Cevap: Hayır, kripto para yasaklanmadı, yatırım devam ediyor. Yasaklama ödemelerde doğrudan ya da dolaylı şekilde kripto para kullanımına yönelik. Merkez Bankası bu düzenleme ile spekülatif hareketler nedeniyle oluşabilecek mağduriyetlerin önüne geçtiklerini, amacın yatırımcıyı korumak olduğunu açıkladı. Zaten bir düzenleme bekleniyordu, bu yönetmelik de bir nevi zemini. Peki neden? Çünkü, kripto paranın denetlenmesi zor. Örnekleyeyim; borsalardan her türlü kullanıcı bilgisine ulaşmak kolay. Bankadaki paranın da hikâyesi belli! Nereden geldi, nereye gitti, kime gitti? E-şirketler üzerinden ise bu bilgilere ulaşamıyorsunuz. Endişe ‘suç gelirlerinin aklanması’, ‘terörizm finansmanı’ yönünde. Yani durum daha kontrol edilebilir bir düzleme çekilmeye çalışılıyor.

Soru: Dünyada benzer uygulamalar söz konusu mu?

Cevap: AB, 2019’da kripto paraları klasik mal ve hizmetler dışında bir ödeme aracı olarak kabul etti. Ancak ABD, Çin ve Güney Kore gibi ülkeler ciddi düzenleme uğraşında. Özellikle ABD. Düşünsenize dünyanın dört bir yanında dolar baskınlığı var. Her alanda yaptırım uygulayabiliyorlar. Buradaki kaygı, para birimini korumaya yönelik. “Kripto parayı tamamen yasaklayalım” gibi bir düşünce söz konusu değil çünkü blok zincir alt yapısı var. Geleneksel ile dijitali birleştirmeye, talebi küstürmemeye çalışıyorlar. Gün içerisinde Çin ve Güney Kore’den de haber geldi. Kripto paranın tanımı; “dijital varlık mı, menkul kıymet mi diyelim” noktası üzerinde çalıştıklarını açıkladılar. Çin Merkez Bankası Başkan Yardımcısı “Bitcoin para değil yatırım aracıdır” dedi. Bu gelişmeler Türkiye’deki regülasyona benziyor. O noktada Türkiye’ye ‘yasakçı’ demek biraz haksızlık gibi...

KRİPTO PARA İLE DÖNER ALAMAYACAKSINIZ

İstanbul Ümraniye’deki dönerci Kadir Usta (Kadir Öner) ödeme seçeneklerine kripto parayı da ekledi. 4 aydır bir alt coin olan Dexchain üzerinden ödeme kabul eden Öner, “Basit bir sistem. Bankadan havale, EFT gibi anında hesabınıza geçiyor. O nedenle de çok tercih ediliyor. Türkiye’de 500 bin kişi bu yolla ödeme yapıyor. Bugüne kadar yaklaşık 10 bin liralık hesabı kripto para ile aldık. 30 Nisan sonrası bizim için dezavantaj olacak, devlet uygun görene kadar nakit ve kredi kartı ile çalışacağız ama ödeme kripto para ile de olsa biz faturamızı kesiyor, vergimizi ödüyorduk” diyor.